Türkiye’de ve dünyada orman yangınlarının %90’ı insan kaynaklı sebeplerle meydana gelmektedir. Bir kişinin ihmali veya sorumsuz bir davranışı sebebiyle binlerce hektarlık alanlar ve canlılar yok olmaktadır. Özellikle içinde bulunduğumuz yaz aylarında kuraklığın ve hava sıcaklığının artmasıyla insan kaynaklı orman yangını riskleri daha yüksek hale gelmektedir. Bunun için öncelikle nefes aldığımız dünyaya ve bu dünyayı paylaştığımız diğer canlılara karşı sorumluluğumuz büyük bir önem taşımaktadır.
Sadece 30.06.2024 tarihinde Türkiye’de 44 adet orman yangını meydana gelmiştir. Çeşme’de meydana gelen yangının otluk alana atılan bir izmaritten, Menderes’teki yangının ise bir hobi bahçesinin kullanımı sırasında oluştuğu tespit edilmiştir. Küresel ısınma ve orman yangınlarını tetikleyici birçok etkenin insan ihmalleri ile birleşmesinin sonuçları ise felaketle sonuçlanmaktadır.
Orman yangınlarına sebep olmanın cezai yükümlülükleri bulunmaktadır. Orman yangını çıkarma suçları 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 110. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, taksirle orman yangınlarına sebebiyet verenler iki yıldan yedi yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ormanları kasten yakmanın suçu ise 10 yıldan az olmamak üzere hapis ve on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Bununla birlikte, orman yangınlarına neden olmasa bile ormanlarda izin verilen yerler dışında ateş yakmak, izin verilen yerlerde yakılan ateşi söndürmemek, ormanlara sigara izmariti veya yangına dolaylı olarak yol açabilecek maddeler atmak ise bir yıldan üç yıla kadar hapis ve adli para cezası ile cezalandırılır.
İnsan kaynaklı orman yangınlarının önlenmesi için kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşları tarafından birçok çalışma yürütülmektedir. Yangınların önlenmesine yönelik bilinçlendirme çalışmaları, gönüllülüğün arttırılması, görsel ve yazılı medyanın yanı sıra sosyal medyada orman yangınlarının önlenmesine yönelik haber ve paylaşımların yapılması, bu alana ilişkin ulusal ve uluslararası projelerin desteklenmesi toplumsal farkındalığın arttırılması açısından oldukça faydalı olmaktadır.
Peki bizler bireysel olarak neler yapabiliriz?
1. Ateş Yakmaktan Kaçının
Orman yangınları bakımından yüksek risk taşıyan meteorolojik şartlar oluşması öngörüldüğü için Marmara'da 8, Ege'de 6, Akdeniz'de 5, İç Anadolu'da 4, Karadeniz'de 4 olmak üzere 27 ilde, 1 Mayıs-30 Kasım arasındaki farklı tarihlerde ormanlara giriş yapılmaması kararı alınmıştır. İnsan kaynaklı yangınların önlenmesi açısından bu uygulama önemli bir adım olarak görülmektedir. Giriş izni olan yerlerde ise kamp ve piknik faaliyetlerinde ateş yakımı konusunda kurallara uyulması gerekmektedir.
- Kamp ve Piknik Ateşleri: Ormanlık alanlarda kamp yaparken veya piknik yaparken ateş yakmaktan kaçınmalıyız. Ateş yakmanız gerekiyorsa, güvenli bir alanda ve kontrol altında yakmaya özen gösterin. Ateşi yakarken etrafını taşlarla çevirerek izole edin ve ateşin büyümesini önleyin.
- Ateşi Tamamen Söndürün: Ateş yaktıktan sonra tamamen söndüğünden emin olun. Su dökerek veya toprakla kapatarak ateşin tamamen söndüğünü kontrol edin. Küçük bir kıvılcım bile büyük bir yangına sebep olabilir.
2. Sigara Küllerine Dikkat Edin
- Sigara Kullanımı: Ormanlık alanlarda sigara içmekten kaçının. Sigara içiyorsanız, izmaritlerin tamamen söndüğünden emin olun. Söndürmeden yere atılan izmaritler yangına sebep olabilir.
- Kül Tablası Kullanın: Araçlarda sigara içiyorsanız, kül tablası kullanın ve izmaritleri camdan dışarı atmayın.
3. Cam Şişe ve Atıkları Doğru Şekilde Atın
- Cam Şişeler: Ormanlık alanlarda cam şişeler bırakmayın. Güneş ışınları cam şişelerden geçerek odaklanabilir ve kuru otları tutuşturabilir.
- Atıkları Toplayın: Piknik veya yürüyüş sonrası tüm atıkları toplayın ve uygun şekilde bertaraf edin. Cam kırıkları ve diğer yanıcı maddeler yangın riski oluşturur.
4. Yangın Güvenliği Eğitimi Alın
- Eğitim Programlarına Katılın: Yerel itfaiye teşkilatları veya sivil toplum kuruluşlarının düzenlediği yangın güvenliği eğitimlerine katılın.
- Bilgilenin: Orman yangınlarının nasıl başladığı, nasıl önleneceği ve yangın durumunda neler yapılması gerektiği konusunda bilgi sahibi olun.
Orman Genel Müdürlüğü, AFAD ve bu alanda çalışmalar yapan sivil toplum kuruluşlarının eğitimlerinden faydalanabilirsiniz.
5. Araç Egzozlarına Dikkat Edin
- Araç Park Etme: Araçları ormanlık alanlarda veya kuru otların bulunduğu bölgelerde park ederken dikkatli olun. Egzoz sistemlerinden çıkan sıcak hava veya kıvılcımlar yangına neden olabilir.
- Düzenli Bakım: Araçların egzoz sistemlerinin düzenli bakımını yaptırarak aşırı ısınmayı önleyin.
6. Yanıcı Maddeleri Saklayın
- Yanıcı ve Patlayıcı Maddeler: Ormanlık alanlarda yanıcı ve patlayıcı maddeleri bulundurmayın. Bu tür maddeleri güvenli ve izole alanlarda saklayın.
- Kimyasal Maddeler: Ormanlık alanlarda kullanılan kimyasal maddelerin (örneğin, tarım ilaçları) güvenli bir şekilde depolandığından emin olun.
7. Acil Durum Numaralarını Bilin
- Acil Durum Hazırlığı: Yangın durumunda hızlı müdahale edebilmek için yerel itfaiye ve acil durum numaralarını bilin. Türkiye'de yangın ihbar hattı 112'dir.
- Telefonunuzda Kaydedin: Acil durum numaralarını telefonunuza kaydedin ve gerektiğinde hızlıca erişebileceğinizden emin olun.
8. Yangın Uyarı Levhalarına Dikkat Edin
- Uyarı Levhaları: Ormanlık alanlarda bulunan yangın uyarı levhalarına dikkat edin. Bu levhalar yangın tehlikesi hakkında bilgi verir ve belirli kurallara uymanızı ister.
- Kurallara Uyma: Levhalarda belirtilen kurallara mutlaka uyun. Özellikle ateş yakma yasağı olan bölgelerde ateş yakmaktan kaçının.
9. Çocukları Eğitin
- Eğitim ve Farkındalık: Çocuklara orman yangınlarının tehlikeleri ve bu yangınların nasıl önlenebileceği konusunda bilgi verin. Çocuklar yangın tehlikesi hakkında bilinçli olmalı ve tehlikeli davranışlardan kaçınmalıdır.
- Gözlem ve Denetim: Çocukların ormanlık alanlarda ateşle oynamalarını önleyin ve onları sürekli gözlemleyin.
10. Yerel Yetkililerle İşbirliği Yapın
- Gönüllü Programlar: Yerel yangın önleme ve farkındalık programlarına gönüllü olarak katılın. Bu programlar yangın riskini azaltmada önemli rol oynar.
Orman Genel Müdürlüğü’nün Orman Yangınları Gönüllüsü programına dahil olabilir, bu konuda eğitim alarak kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliği yapabilirsiniz.
- Bilgi Paylaşımı: Yangın riskini arttırabilecek durumları yerel yetkililere bildirin. Örneğin, kuru otların yoğun olduğu bölgeler veya tehlikeli davranışlar hakkında bilgi verin.
Dünyada hiçbir canlı tek başına hayatta kalamaz. Bizim sorumluluğumuz, dünyayı tüm canlı türlerinin gelecekteki nesillerine yaşanabilir şekilde bırakmaktır.
Comments